Phật Pháp có ích gì cho trẻ con?

Căn bản những điều Phật dạy là không làm hại đến người khác, và cố gắng giúp đở mọi người càng nhiều càng tốt. Đây là những giá trị đạo đức mà cha mẹ nào, dù là phật tử hay không, cũng muốn truyền dạy cho con mình, để giúp chúng sống hòa thuận với mọi người.

Phật Pháp có ích lợi gì cho trẻ con? 

Trẻ con thường học qua gương của người lớn, vì thế cách hữu hiệu nhất để dạy dổ con cái về những giá trị đạo đức của Phật giáo là chính cha mẹ phải sống đúng theo đó.  Dĩ nhiên không phải dể thực hành những điều ta nói. Nhưng nếu cha mẹ có cố gắng thực hiện, thì cũng ảnh hưởng tốt đến con cái.    
Nếu trong gia đình có thờ hình tượng đức Phật, điều nầy cũng giúp ích cho con cái của ta.  Ta có thể giao cho chúng việc lau dọn bàn thờ, dâng cúng phẩm vật.  Bạn tôi và đứa con ba tuổi của cô ấy đều lạy Phật mổi sáng.  Sau đó đứa trẻ dâng cúng Phật bánh trái.  
    
Trẻ con rất thích âm nhạc, và những âm thanh từ lời kinh tiếng kệ, cũng như các bài ca Phật giáo có thể dùng để thay thế cho các điệu nhạc thế gian.  Tôi biết một số gia đình dùng các bài tụng để ru con ngủ hay để dổ khi chúng quấy rất có kết quả.  Gia đình khác thì đọc kinh trước bữa ăn, và để con cái họ làm nhiệm vụ xướng lể.  Đây chỉ là một số cách đơn giản giúp cha mẹ và con cái chia sẽ, nuôi dưỡng đời sống tâm linh với nhau. 
    
Các gia đình phật tử cũng có thể họp lại hằng tuần hay hằng tháng để tu tập chung với nhau.  Thay vì chỉ dắt con đến chùa để chúng sinh hoạt với các trẻ con khác, cha mẹ và con cái ở bên cạnh nhau, thực tập chung với nhau, đó sẽ là khoảng thời gian hiếm hoi, quý báu khi cả gia đình có thể cùng nhau chia sẽ những giờ phút thiêng liêng trong cuộc sống vốn luôn bận rộn nầy.  Sinh hoạt nầy cũng gắn bó các gia đình phật tử với nhau, giúp đở nhau khi hoạn nạn. 
    
Ngoài ra đọc các sách Phật dành cho tuổi thiếu nhi hay xem các video Phật giáo cũng là những sinh hoạt mà cha mẹ có thể chia sẻ với con cái.  Giảng giải cho con cái về những khái niệm như luân hồi, nghiệp, từ bi với súc vật, vân vân cũng là những việc làm hữu ích. 
    
Nếu con cái không thiết tha tìm hiểu về Phật giáo, chúng ta phải làm sao? 
    
Không nên ép buộc ai trong vấn đề chọn lựa tôn giáo.  Nếu con cái chúng ta không cảm thấy thiết tha với Phật giáo, hãy để chúng tự do.  Tuy nhiên, nhìn vào tâm gương, cách sống của cha mẹ, chúng vẫn có thể học sống tử tế với mọi người. 
Ngay như nếu chúng muốn tham gia các sinh hoạt tôn giáo khác như đi nhà thờ, cũng đừng ngăn cấm.  Nhưng phải dạy cho chúng biết rằng mổi người có thể chọn lựa tôn giáo riêng cho mình, đồng thời cũng phải tôn trọng, chấp nhận tôn giáo của người khác.

Vậy bằng cách nào chúng ta có thể giúp con cái làm quen với  Thiền? Khi cha mẹ hành Thiền mổi ngày ở nhà, chắc chắn sẽ khiến con cái tò mò, muốn tìm hiểu.  Ta có thể nhân đó dạy cho các con phương pháp Thiền đơn giản bằng cách theo dõi hơi thở.  Trẻ con thích được ngồi cận kề cha mẹ trong sự im lặng  trong khoảng thời gian ngắn chừng năm hay mười phút.  Sau đó, chúng có thể sang chơi chổ khác để cha mẹ tiếp tục tham Thiền.   
    
Trẻ con cũng có thể học Thiền bằng cách tưởng tượng.  Bản chất trẻ con là thích tưởng tượng ra nhiều việc.  Cha mẹ có thể dạy con cái tưởng tượng ra Đức Phật bằng những luồng ánh sáng.  Tưởng tượng ánh sáng từ Đức Phật tõa đến chúng, đến mọi người chung quanh.  Nếu người thân, bạn bè hay thú vật trong nhà bị đau ốm, bịnh tật, đứa trẻ có thể nghĩ đến người đó, và tưởng tượng ánh sáng của đức Phật cũng tỏa sáng đến họ, thể hiện lòng từ bi.
    
Sự liên hệ tốt với con cái khi chúng đang độ tuổi thiếu niên là điều quan trọng, và phần nào tùy thuộc vào sự liên hệ của ta với chúng khi chúng còn bé.  Nhưng việc đó lại tùy thuộc vào thời gian ta đã dành cho con cái, cũng như thái độ thương yêu, hiểu biết của ta đối với chúng.  Những bậc cha mẹ luôn bận rộn, thường coi con cái là gánh nặng cho họ.

Con cái họ sẽ cảm nhận được điều đó, khiến cho liên hệ giữa mẹ cha và con cái không được tốt.  Muốn tạo được mối liên hệ tốt với con cái, cha mẹ cần phải đặt lại ưu tiên của mình.  Có thể là họ phải chấp nhận một công việc ít lương nhưng bù lại có được nhiều thì giờ dành cho gia đình, con cái; hay phải từ chối một cơ hội nghề nghiệp dầu nó đem lại nhiều tiền hơn, nhiều quyền hạn hơn, nhưng cũng mang đến nhiều stress hơn, và ít thì giờ ở nhà hơn.

Đối với con trẻ, tình thương quan trọng hơn là của cải vật chất.  Nếu cha mẹ chọn kiếm ra nhiều tiền, bất chấp hạnh phúc gia đình bị đe dọa, thì có thể sau nầy họ phải dùng chính những đồng tiền ấy vào việc chữa trị hay tư vấn tâm lý cho cả cha mẹ và con cái!

Một trong những giáo lý cơ bản của Phật giáo là sự bằng lòng, biết đủ.  Làm thế nào ta dạy cho con cái những điều đó? Tôi nghĩ một trong những nguyên nhân dẫn đến sự khó khăn là chúng ta cho con cái quá nhiều lựa chọn để thõa mãn các ham muốn của chúng.  Ngay từ tuổi nhỏ, chúng đã được hỏi: “Con uống nước dừa hay nước cam?  Con muốn xem chương trình TV nào?  Con thích xe đạp loại nầy hay loại kia?  Con muốn đồ chơi màu đỏ hay màu xanh?”.

Do đó thay vì được rèn luyện để bằng lòng với cái mình có, con cái gần như luôn bị ép buộc phải chọn lựa, để rồi khi lớn lên, chúng sẽ tự hỏi: “Cái gì sẽ đem lai cho tôi hạnh phúc nhất?  Tôi còn cần có thêm gì nữa để được hạnh phúc?”  Điều đó làm cho con cái khó xử cũng như tập cho chúng tánh tham.  Ngược lại cha mẹ cũng không nên quá độc tài, không cho con cái được có ý kiến hay đòi hỏi gì khác.

Tốt hơn là cha mẹ không nên đặt nặng vần đề phải thỏa mãn những đòi hỏi của dục vọng.  Tất cả sẽ tùy thuộc vào thái độ của cha mẹ đối với việc thỏa mãn các ham muốn vật chất của riêng mình.  Nếu cha mẹ luôn tỏ ra bằng lòng với cái mình có, thì con cái cũng dể dàng noi theo gương đó.