Vì sao chúng ta không tìm nhau nữa

Sự bám víu vào năm uẩn nên người bắt đầu có ý niệm về cái tôi, cho rằng có cái tôi riêng biệt, nên phân biệt người và người khác. Do phân biệt nên tâm vọng động và vọng động nên không thấy sự thống nhất giữa người này và người kia. Người có mặt vì người kia có mặt và người kia có mặt vì mình có mặt, như cái này có vì cái kia có và cái kia có vì cái này có. Tất cả chúng sinh đều có mặt trong nhau và nương vào nhau mà đi tiếp. Ngành xuất nhập khẩu không thể là một ngành riêng biệt, không có “cái tôi” xuất nhập khẩu. Muốn xuất một lô hàng thành công, nhà kinh doanh phải nương vào nhiều ngành khác nhau, như ngành ngân hàng để làm thanh toán, ngành hàng hải để vận chuyển hàng hóa, ngành hải quan để làm các thủ tục thông quan, nguồn cung cấp để cung ứng sản phẩm và rất nhiều ngành khác nữa. Ngành xuất nhập khẩu không đơn độc và phải tìm kiếm các ngành khác để có thể thành công. Một người làm ngoại thương và ngưng không làm ngoại thương nữa, chuyển sang ngành khác thì sẽ không tìm kiếm các ngành khác để hoàn thành chu trình kinh doanh. Không tìm kiếm thì các ngành kia không phải là không tồn tại, các ngành vẫn biểu hiện và đóng góp vào chu trình kinh doanh nào đang cần đến chúng. Con người cần nhau nên con người tìm kiếm nhau. Hai người trẻ sống thử vì muốn trải nghiệm đời sống gia đình, chia sẻ kinh phí sinh hoạt, tìm hiểu lẫn nhau và muốn giảm thiểu sự cô đơn vì xa gia đình. Khi đã thực sự cần nhau, họ sẽ thôi không sống thử mà sống thiệt và khi không còn cần nhau thì họ chia tay. Các nhu cầu của bản thân được thỏa mãn nhiều hơn là nhu cầu của đối tác, của người bạn hay của vị hôn phối. Nhiều người yêu nhau đi đến hôn nhân, nhưng sau đó họ sống với nhau vì trách nhiệm nhiều hơn và trách nhiệm ràng buộc con người sống chung với nhau. Sự thiếu hiểu biết làm ý niệm về bản ngã gia tăng, cho rằng cái khổ hay cách người hành xử không có liên quan gì đến người khác nên người có thể vung vãi hay gieo rắc khổ đau cho người khác mà không biết.

 

            Thế gian thường hay nói, Đàn ông yêu bằng mắt và phụ nữ yêu bằng tai. Câu nói này chỉ hơi đúng thôi vì phụ nữ vẫn có thể yêu bằng mắt và đàn ông vẫn có thể yêu bằng tai. Tình yêu gắn liền với tình dục và thường thì tình yêu đến trước sẽ giúp cho tình dục lành mạnh hơn. Tuy nhiên, cái gọi là tình yêu đến trước cũng chưa chính xác vì tình yêu đến cũng là do sự thúc bách của tình dục. Bản năng tình dục đã có sẵn đó, nó chỉ chờ tình yêu lên tiếng rồi đến lúc điều kiện thuận lợi, tình dục mới biểu hiện. Khi bám víu vào thân xác như tâm nhìn thấy sắc đẹp thì sinh tâm dâm cuống. Người nam thì bám víu hình sắc nữ giới và người nữ thì bám víu hình sắc nam giới. Ngay cả bản thân cũng có sự bám víu, như người có gương mặt hay thân hình đẹp thì ưa thích bản thân, cho bản thân là người đẹp và tâm sinh ra sự tự hào. Nếu không nhìn rõ sự thật, điều tự hào này sẽ dẫn đến khổ đau và bất mãn. Người bị mắc cạn với lòng người do bị hoàn cảnh chi phối, hoàn cảnh của sắc, của cái đẹp hào nhoáng bên ngoài. Do bám víu thân xác nên người luôn tìm kiếm thân xác để được tái sinh. Ý niệm về tái sinh nói đến vấn đề về thân xác, mắc cạn với thân xác thì phải sống chung với nó. Thân xác trải qua sinh, già, bệnh, chết nên kiếp người phải kinh qua bốn giai đoạn này. Thân không bao giờ thường còn, đã sinh ra thì phải chết đi, nhưng trong kiếp sống vẫn còn dính mắc vào thân xác thì sẽ được tái sinh trong thân xác. Tâm dễ thương sẽ giúp cho thân xác dễ thương, tâm không dễ thương sẽ làm thân xác không dễ thương biểu hiện. Điều này có thể hiểu, tâm người sẽ đi vào thân người và tâm súc sinh sẽ đi vào thân súc sinh. Tình yêu chú trọng quá nhiều vào thân xác thì cũng giãy chết như thân xác của nó. Như kiểu tình dục một đêm, hai thân thể không yêu nhau nhưng tìm kiếm sự thỏa mãn dục tình qua thân xác, cái này gọi là tình dục trống không hay “empty sex”. Thân xác không được tôn trọng thì tâm sẽ bệ rạc, vô minh lấp đầy tâm trí của người và người sẽ tiếp tục luân hồi theo chiều hướng của sự bệ rạc đó. Do người cần thân xác nên người cứ đi tìm kiếm nó và nếu người không cần thân xác nữa thì người sẽ thôi không tìm kiếm nữa, cho dù có bày hình sắc tươi mát cách mấy, người vẫn ngồi yên bất động. Muốn vượt thoát thân xác thì phải chấm dứt sự dính mắc vào thân xác. Chúng ta vô minh vì chúng ta kẹt vào ý niệm cho rằng thân này là ta, ta là cái thân này, sự thỏa mãn về thân này là ta và ta là sự thỏa mãn về cái thân này. Chúng ta vô minh hơn nữa khi chúng ta kẹt vào ý niệm cho rằng tâm thức này là ta, ta là tâm thức này, sự thỏa mãn về tâm thức này là ta và ta là sự thỏa mãn về tâm thức này. Muốn chấm dứt vô minh, hãy buông bỏ ý niệm cái tôi về thân và về tâm thức. Ban đầu là như vậy.

 

            Theo Kinh Tăng Nhất Bộ (Anguttaranikàya) đức Phật dạy một thầy tỳ kheo về việc chấm dứt dính mắc vào thân xác như sau, Này thầy Vaccagutta, Như Lai đã chấm dứt việc dính mắc vào hình sắc này, gạt qua một bên hình sắc này, nhổ bỏ tận gốc rễ hình sắc này, làm cho nó như một cây dừa không thể mọc lại được nữa, Như Lai không nhìn thân xác bằng thân tướng này, bởi vì thân tướng này rất sâu thẳm, không thể thăm dò được, nó mênh mông như đại dương vậy. Hình tướng này biến chuyển không lường, không thể nắm bắt được, vì nó không có tự tính riêng biệt. Thân xác người đang nương nhờ chỉ là một hợp tướng, mỗi ngày có hàng triệu tế bào chết đi và hàng triệu tế bào sinh ra, nên cái thân của ngày hôm nay không còn là cái thân của ngày hôm qua nữa. Yêu thương thân xác là sự mê đắm không bền vững, ôm cái thân như ôm xác chết, ôm hàng triệu tế bào đang chết. Không thấy được điều này là vô minh và người khổ trong hành trình vô minh. Tiếp theo, Phật lại dạy về việc chấm dứt dính mắc vào tâm thức như sau, Này thầy Vaccagutta, Như Lai đã chấm dứt dính mắc vào tâm thức này, gạt qua một bên tâm thức này, nhổ bỏ tận gốc rễ tâm thức này, làm cho nó như một cây dừa không thể mọc lại được nữa, Như Lai không nhìn theo dạng tâm thức này nữa vì tâm thức này rất sâu thẳm, không thể thăm dò được, nó mênh mông như đại dương vậy. Tâm chảy như dòng sông, trong tích tắc tâm thay đổi nên tâm rất vô thường, tâm còn không nắm bắt được thì cái gì gọi là tâm. Tình yêu cũng thay đổi, nhanh như chong chóng, thương đó rồi ghét đó, buồn rồi lại vui, bên nhau rồi lại xa nhau. Có anh chàng đến nhà người yêu, thấy người yêu thắp nhang lên bàn thờ Phật thì khen, Em đốt nhang gì mà thơm thế. Hai năm sau, vợ chàng cũng thắp nhang mà lần này chàng nói, Đốt gì mà đốt hoài, làm đen cả trần nhà. Vậy đó, khi chưa chiếm hữu được tình yêu thì lựa lời mà khen, còn khi đã xong việc rồi thì lựa lời mà chê. Tâm khó mà bất biến, huống chi là dòng đời. Dòng đời vạn biến âu cũng là do tâm không yên được. Muốn khắc phục vô minh thì chỉ cần buông bỏ những ý niệm khiến người khổ đau, ý niệm về tôi, về thân xác tôi, về tâm thức tôi, về của tôi, về thỏa mãn tôi, về dính mắc và tất cả những ý niệm khác. Chấm dứt được thì thôi không tìm kiếm, không chạy, không mua sắm các phương tiện để nhằm thỏa mãn tôi nữa.

 

            Mưa rơi lâu cách mấy cũng thôi rơi. Mưa đến rồi đi. Mưa cũng vô thường như ánh nắng. Dù cái gì được cho là vững bền như trời đất cũng chịu sự chi phối của vô thường. Địa cầu này cũng không phương giữ gìn, không biết chắc khi nào nó tan rã. Trong các câu chuyện cổ tích kết thúc có hậu, người ta thường thấy công chúa và hoàng tử cưới nhau rồi họ sống hạnh phúc mãi về sau. Đúng là chỉ có trong chuyện cổ tích. Những khổ đau trong tình yêu khiến người ta đặt ra câu chuyện cổ tích như một ước mơ và nó không là thực tế. Tình yêu có thể đẹp và tươi thắm nhưng nếu không được làm mới, không được đầu tư, không được tưới tẩm bởi những hạt giống chân thành thì nó cũng sẽ úa tàn theo năm tháng, rồi tuổi già cũng đến, dù có nguyện đem tình yêu sang kiếp sống tiếp theo thì phẩm chất tươi thắm ban đầu cũng không có gì là chắc chắn. Có người cho rằng sống mà không yêu thương thì sống làm gì, sống mà không lập gia đình không sinh con đẻ cái, không biết buồn không biết vui, không biết khổ đau, hạnh phúc thì thành ra vô cảm hay sao. Cách đây vài tháng tôi có nghe sư cô Tâm Tâm giảng, chúng ta yêu thương nhau nhưng không từ bi và luyến ái là hàng giả của tình thương. Cách mà con người thương nhau là thứ tỉnh cảm dính mắc, nó nhuốm màu của sự kì thị, của phân biệt, nên người thương rất giỏi nhưng không từ bi lắm. Từ bi là không còn kì thị trong tình thương, ai cũng thương và ai cũng đáng để cho tình thương của người hướng tới. Sự luyến ái chỉ có thể gây ra khổ đau, dù người ráng sức chứng minh tình yêu đến một cô gái hay chàng trai, có thể quay thành video clip để làm kỉ niệm, để người đời khen tặng, để lấy lòng của người kia, nhưng thực chất đây không là tình thương, mà là tình yêu cá nhân, nó muốn chứng minh sự riêng biệt, vẫn còn hạn hẹp trong vòng tay của cá nhân. Thứ tình cảm này không thể mang đến sự giải thoát, ngược lại nó kết chặt mối quan hệ với nhau, trả nợ rồi tạo nợ, nợ này đi đến nợ kia và những cái duyên xoắn xuýt lấy nhau, tạo điều kiện tiếp tục gặp nhau và đến với nhau trong tương lai. Muốn chấm dứt tạo duyên thì hãy chấm dứt sự luyến ái. Có thể vẫn còn gặp nhau, sống bên nhau nhưng nếu một khi luyến ái chấm dứt, sự chia lìa sẽ không khiến người khổ đau. Con người khổ đau trong chia lìa vì luyến ái quá mức và chính luyến ái khiến người ra đi không đành lòng, nên người ở lại và người ra đi tiếp tục tìm kiếm nhau.

 

            Con trai lớn lên thì lấy vợ và con gái lớn lên thì lấy chồng. Hạnh phúc thường được định nghĩa khi có sự có mặt của ai đó hoặc do người khác mang tới, hơn là hạnh phúc xuất phát từ bên trong. Hạnh phúc vợ chồng có rất nhiều rủi ro, vì vẫn mang dáng vẻ của tìm kiếm hạnh phúc từ người khác nên không được bền chắc lắm. Số người cưới nhau rồi li dị ngày càng tăng và con người khổ vì chính những mối quan hệ do mình lựa chọn. Ngày xưa, người ta đến với nhau vì sự lãng mạn, vì tình cảm chân thành và vì sự rung động của hai trái tim, ngày nay, điều này vẫn còn nhưng len lỏi vào đó là những tính toán về tài chính, về chỗ dựa, về áp lực xã hội, về sự thúc ép của gia đình. Nàng thì muốn có một đấng tùng quân để dựa vào và chàng thì muốn có một sự chăm sóc để dựa vào. Chăm sóc tình yêu như chăm sóc một cái cây. Nếu không tưới nước, bón phân, bỏ thì giờ tỉa cành thì cây không thể lớn lên, không thể ra hoa và kết trái. Tình yêu cũng vậy, phải chăm sóc, phải hỏi han, phải chia sẻ, phải chiều chuộng, phải lo toan thì tình yêu mới lớn lên, bằng không tình yêu sẽ héo hon, sẽ lụi tàn và phút giây hiện tại không còn đậm sâu như phút giây ban đầu. Vì thế tình yêu cần có sự làm mới, cần thời gian, cần đầu tư và cung cấp cho tình yêu các điều kiện để tình yêu được sống lâu hơn. Tình yêu đến thì tình yêu cũng sẽ đi vì vô thường không chừa một ai. Dù tình yêu đi theo hôn nhân đến tuổi già và người gìa thì phải chết, phải xa lìa, không gì có thể bên nhau mãi mãi. Khi chấp nhận yêu thương thì phải chấp nhận những hạnh phúc và khổ đau do chính yêu thương mang lại. Người thường hay đổ thừa cho người kia là nguyên nhân của hạnh phúc hay khổ đau, nhưng nếu quán chiếu kĩ, không ai có khả năng làm được điều đó nếu không có sự góp sức của người. Người hạnh phúc vì người biết cách chế tác và gìn giữ hạnh phúc và người khổ đau vì người cũng tài tình trong việc chế tác và làm phát khởi khổ đau. Nên tình yêu đôi khi khiến người mệt lắm, nếu người kia thương người và ở mãi bên người thì người thấy vui, bằng ngược lại người sẽ buồn, và người cứ phải làm mọi thứ để níu giữ tình yêu, sợ rằng một ngày nào đó tình yêu sẽ vụt bay.

 

            Người dị tính muốn cưới nhau và ngày nay người đồng tính cũng đòi hỏi quyền cưới nhau. Tình yêu là đẹp theo kiểu thế gian nếu hai trái tim chân thành tìm đến với nhau, nhưng người ta cưới nhau vì cái gì? Hai người gặp nhau vì nhân duyên, như hợp nhãn, hợp tính tình, hợp hoàn cảnh, và nhiều khi không hợp nhưng vẫn cưới nhau. Vô minh không phải là điều để chê trách mà vô minh như là một lí giải được sử dụng để nói đến vì sao con người có những khổ đau thực ra không đáng có. Ngày xưa cũng có người đồng tính, nhưng không nhiều như bây giờ. Đồng tính hay dị tính cũng vậy thôi, cũng có nhu cầu yêu thương, nhưng yêu thương nào mà luyến ái sâu dày thì người tự xây cho mình hành trì của khổ đau. Khi luyến ái không được thỏa mãn, người bị ngăn cản bởi gia đình, bởi xã hội và người khổ, khổ vì sự chia lìa và kì thị. Hôn nhân dị tính vẫn có sự kì thị, như theo kiểu của mẹ chồng nàng dâu. Người mẹ kì thị con dâu vì cho rằng cô đã cướp mất con trai của bà và cô dường như đang điều khiển con trai mà bà mang nặng đẻ đau. Bà chỉ muốn con bà là của bà thôi, không muốn chia sẻ cho ai nên ai đi vào cuộc đời của con bà là bà không chịu nổi. Tình yêu mẹ con này hết sức sai lầm, nó mang dáng vẻ của sự ích kỉ, chiếm hữu và tranh chấp. Lại nữa, có những tình yêu phải tìm kiếm hàng năm trời, đi qua nửa vòng trái đất, gặp nhau và cưới nhau. Người đời ca ngợi tình yêu này là đẹp. Duyên tới rồi thì ở xa cách mấy vẫn tìm thấy nhau, nhưng bằng con mắt cũng của “nhân duyên”, người sẽ thấy vì nợ nhau mà tìm đến nhau, cái nợ đẩy đến cái duyên. Đây là nợ lớn, ở xa nhau tít tận chân trời mà phải tìm cho ra bằng được. Con mắt thế gian cho đó là tình yêu đẹp, nhưng con mắt nhân duyên cho đó là sự trả nợ và chúng ta có xu hướng thích tạo nợ rồi trả nợ. Muốn chấm dứt nợ thì chỉ cần chấm dứt sự luyến ái.

 

 Anh thay đổi hay em thay đổi

Giữa dòng đời tất bật ngược xuôi

Trong phút chốc bỗng tìm thấy nụ cười

Trên đôi tay một tình thương tươi mới.

 

Vì nhân duyên ta tìm đến với nhau

Dưới mái nhà ta xây một nhịp cầu

Để mai này ta luôn được tiếp nối

Được thấy nhau trong muôn dặm đường dài.

 

Ta cho rằng tình yêu đẹp biết bao

Ta kiếm tìm trong muôn ngàn sóng gió

Thân tâm này cứ rày đây mai đó

Trong khốn khó ta cứ mãi nợ nhau.